Zbieżne Umysły, Rozbieżne Światy

W pracowni współczesnego projektanta panuje paradoksalna cisza. To cisza gęsta od niewypowiedzianych pytań, w której szum serwerów odległej chmury obliczeniowej staje się nową, niepokojącą ścieżką dźwiękową procesu twórczego. Profesjonalista, przez lata szkolony w arkanach empatii, ludzkiej psychologii i estetycznej intuicji, staje dziś twarzą w twarz z nowym współpracownikiem – bytem nieludzkim, pozbawionym ciała i subiektywności, a jednak obdarzonym mocą twórczą o skali i prędkości przekraczającej wszelkie dotychczasowe wyobrażenia. Stoimy w punkcie zwrotnym, momencie historycznym, którego wagę dla branż kreatywnych można porównać jedynie do wynalezienia prasy drukarskiej czy nadejścia ery oprogramowania cyfrowego. Generatywna sztuczna inteligencja nie jest kolejnym narzędziem w arsenale projektanta; jest cichym, autonomicznym partnerem, którego obecność redefiniuje samą istotę tworzenia.

Ta nowa rzeczywistość zrodziła fundamentalne napięcie, które polaryzuje świat designu. Z jednej strony obserwujemy falę entuzjazmu i niemal utopijnej ciekawości. Projektanci dostrzegają w AI potencjał do automatyzacji żmudnych, powtarzalnych zadań, co pozwoliłoby im skupić się na strategicznych i koncepcyjnych aspektach pracy. Widzą w niej niewyczerpane źródło inspiracji, zdolne do przełamywania blokad twórczych i generowania nieskończonej liczby wariantów w ułamku sekundy. Z drugiej strony narasta głęboki, egzystencjalny lęk. To obawa przed utratą pracy, dewaluacją rzemiosła budowanego latami i erozją autentyczności w świecie zalanym przez syntetyczne obrazy i teksty. Badania nastrojów w branży kreatywnej doskonale oddają tę dychotomię: przytłaczająca większość (83%) profesjonalistów przyznaje się do korzystania z narzędzi AI, a niemal połowa robi to regularnie. Jednocześnie znaczący odsetek postrzega tę technologię jako „przerośnięty hype” lub wręcz „okropny rozwój dla kreatywności”. Ten rozłam nie jest powierzchowny – to zderzenie dwóch fundamentalnie różnych wizji przyszłości, w którym jedni widzą narzędzie wsparcia, a inni egzystencjalne zagrożenie, które „wykorzystuje, kradnie i odbiera pracę prawdziwym ludziom”.

W sam środek tej burzliwej, często chaotycznej debaty, wkraczają Aleksandra Przegalińska i Tamilla Triantoro ze swoją książką Converging Minds: The Creative Potential of Collaborative AI. Publikacja ta nie jest kolejnym technokratycznym podręcznikiem ani zbiorem futurystycznych przepowiedni. To starannie skonstruowana, akademicka interwencja, która proponuje trzecią drogę – świadomą, ustrukturyzowaną i opartą na głębokim namyśle ścieżkę współpracy. Autorki starają się zastąpić spolaryzowaną retorykę strachu i egzaltacji chłodną analizą i pragmatycznym optymizmem, argumentując, że przyszłość nie leży w opozycji „człowiek kontra maszyna”, lecz w synergii „człowiek plus maszyna”.

Waga tej propozycji jest wprost proporcjonalna do autorytetu jej autorek. Aleksandra Przegalińska to postać nietuzinkowa na polskiej i światowej scenie naukowej – filozofka, futurolożka i badaczka z imponującym dorobkiem, afiliowana z czołowymi ośrodkami akademickimi, takimi jak Akademia Leona Koźmińskiego, Massachusetts Institute of Technology (MIT) i Harvard University. Jej partnerka, Tamilla Triantoro, to profesor z Quinnipiac University, której badania koncentrują się na współpracy człowieka z AI i przyszłości pracy. Ich połączone kompetencje gwarantują, że Converging Minds nie jest zbiorem luźnych spekulacji, lecz dziełem osadzonym w solidnych fundamentach naukowych i filozoficznych. W czasach, gdy dyskurs publiczny wokół AI popada w skrajności, generując, jak to ujęła sama Przegalińska, „niepotrzebną panikę”, która uniemożliwia racjonalne planowanie i strategizowanie , taka wyważona i ugruntowana perspektywa jest nie tylko cenna, ale wręcz niezbędna. Niniejsza recenzja ma na celu krytyczną analizę tez postawionych w książce, umieszczenie ich w szerszym kontekście naukowym i praktycznym oraz ocenę ich realnej wartości dla społeczności projektantów, którzy dziś, bardziej niż kiedykolwiek, potrzebują nie tyle odpowiedzi, co mądrych pytań i solidnych ram do myślenia o nadchodzącej rewolucji.

Anatomia Hybrydowej Inteligencji: Nowy Język Twórczości

Centralną oś, wokół której Aleksandra Przegalińska i Tamilla Triantoro budują swoją argumentację, stanowi odrzucenie paradygmatu konfrontacji na rzecz synergii. Converging Minds to manifest postulujący przejście od myślenia w kategoriach zastępowania ludzkich zdolności przez maszynowe do modelu, w którym unikalne kompetencje obu stron – człowieka i algorytmu – łączą się, tworząc nową, wyższą jakość. Książka definiuje ten proces jako zbieżność umysłów: fuzję ludzkiej emocji, kulturowego kontekstu, intuicji i logiki z nieograniczoną mocą analityczną, szybkością i zdolnością do przetwarzania danych przez sztuczną inteligencję.

Fundamentem teoretycznym tej wizji jest koncepcja Inteligencji Hybrydowej (Hybrid Intelligence, HI), którą autorki zręcznie adaptują na potrzeby dyskursu o kreatywności. W szerszym ujęciu akademickim, HI jest definiowana jako symbiotyczna relacja, w której połączone działanie człowieka i systemu AI prowadzi do rezultatów przewyższających te, które każda ze stron mogłaby osiągnąć w pojedynkę. Kluczem jest tu komplementarność: człowiek wnosi głębię emocjonalną, zdolność do myślenia abstrakcyjnego i osąd etyczny, podczas gdy AI dostarcza potęgę obliczeniową, skalowalność i zdolność do wykrywania subtelnych wzorców w ogromnych zbiorach danych. W tym ujęciu AI przestaje być jedynie narzędziem wykonującym polecenia, a staje się aktywnym partnerem w procesie poznawczym i twórczym.

Książka przedstawia różne modele tej współpracy , które można umiejscowić w bardziej rozbudowanych ramach teoretycznych. Autorki odwołują się do idei „współpracy kooperacyjnej” (cooperative collaboration), gdzie człowiek i AI dążą do osiągnięcia wspólnych, jasno zdefiniowanych celów, oraz do modelu „człowieka w pętli” (human-in-the-loop), który podkreśla kluczową rolę ludzkiego nadzoru, interwencji i ostatecznej weryfikacji. Współczesne badania nad interakcją człowiek-komputer proponują jeszcze bardziej zniuansowane typologie, takie jak trójpoziomowy model, który rozróżnia:

1. Pasywną Asystę (Passive Assistance): AI działa jako reaktywne narzędzie, dostarczając statyczne sugestie (np. szablony, palety kolorów) w odpowiedzi na bezpośrednie polecenia użytkownika.

2. Interaktywną Ko-kreację (Interactive Co-Creation): AI angażuje się w dialog z projektantem, iteracyjnie udoskonalając wyniki, a nawet dostarczając wyjaśnień dla swoich propozycji, co buduje zaufanie i wzajemne zrozumienie.

3. Proaktywną Kolaborację (Proactive Collaboration): System AI wykazuje inicjatywę, antycypując potrzeby użytkownika, a nawet proponując nieoczekiwane, radykalnie nowe kierunki, stając się prawdziwym katalizatorem innowacji. Converging Minds w swojej istocie argumentuje za przejściem od pierwszego do drugiego i trzeciego poziomu tej drabiny, gdzie współpraca staje się dynamicznym, dwukierunkowym procesem.

Najbardziej prowokacyjnym i jednocześnie najciekawszym argumentem książki jest jednak jej własna natura. Autorki i wydawca podkreślają, że publikacja ta jest „przełomowym eksperymentem wydawniczym”, w którym teoria spotyka się z praktyką. Sztuczna inteligencja nie była jedynie tematem rozważań, ale aktywnym uczestnikiem procesu twórczego: wspierała pisanie, asystowała przy tłumaczeniu, brała udział w redakcji tekstu, a nawet współtworzyła elementy okładki. Ten performatywny akt stanowi potężny, niemal niezaprzeczalny dowód na realność i potencjał postulowanej przez autorki wizji. Książka staje się meta-artefaktem – namacalnym produktem filozofii, którą głosi. Jednakże, ten błyskotliwy zabieg retoryczny jest jednocześnie jej najbardziej problematycznym aspektem. Stawiając czytelnika przed faktem dokonanym – oto dzieło współtworzone przez AI – autorki zmuszają go do natychmiastowej konfrontacji z najtrudniejszymi pytaniami, które same poruszają. Gdzie przebiega granica między myślą Przegalińskiej a wkładem algorytmu? Kto jest prawdziwym autorem zdań, które czytamy? Czy ten eksperyment nie jest aby ilustracją właśnie tej „erozji autentyczności”, której tak obawiają się krytycy? Powstaje w ten sposób fascynująca pętla rekurencyjna: istnienie książki waliduje jej tezę, ale teza ta podważa ontologiczny status samej książki. Nie można zatem przyjąć tego faktu bezkrytycznie. Należy go analizować jako świadomą strategię argumentacyjną, która z jednej strony uwiarygadnia koncepcję Inteligencji Hybrydowej, a z drugiej – być może nieintencjonalnie – uwypukla głębię dylematów związanych z autorstwem i własnością intelektualną w nowej erze.

Nowa Rzeczywistość Warsztatu: Od Pędzla do Promptu

Converging Minds unika pułapki pozostania na poziomie czysto akademickich abstrakcji. Siłą książki jest próba przełożenia teoretycznych ram Inteligencji Hybrydowej na konkretne, praktyczne zastosowania w codziennej pracy profesjonalistów z różnych dziedzin, w tym projektantów. Autorki, czerpiąc z bogatego spektrum przykładów, ilustrują, jak synergia człowieka i maszyny rewolucjonizuje warsztat twórczy, przekształcając go z miejsca samotnej kreacji w przestrzeń dynamicznego dialogu.

W dziedzinie projektowania doświadczeń użytkownika (UX) i interfejsów (UI), wpływ AI jest już nie tylko odczuwalny, ale staje się fundamentalnym elementem procesu. Książka dotyka idei, które znajdują potwierdzenie w licznych studiach przypadków i analizach branżowych. Jednym z kluczowych obszarów jest hiperpersonalizacja. Platformy takie jak Netflix czy Spotify nie oferują już jednego, uniwersalnego interfejsu; dynamicznie dostosowują układ, rekomendacje, a nawet miniatury grafik, aby maksymalizować zaangażowanie konkretnego użytkownika. To realizacja wizji, w której AI, analizując w czasie rzeczywistym ogromne zbiory danych o zachowaniach, tworzy interfejs skrojony na miarę indywidualnych preferencji. Sztuczna inteligencja rewolucjonizuje również fazę badawczą i testową. Narzędzia AI potrafią automatyzować testy A/B na masową skalę, generować szczegółowe, oparte na danych persony użytkowników, a nawet przewidywać, gdzie skupi się wzrok użytkownika na projektowanym interfejsie, co dawniej wymagało kosztownych badań eyetrackingowych. Co więcej, AI staje się potężnym sojusznikiem w dążeniu do inkluzywności, automatycznie wykrywając problemy z dostępnością, takie jak niski kontrast czy brak tekstów alternatywnych, co pomaga tworzyć produkty bardziej otwarte dla wszystkich użytkowników. Ta transformacja znajduje swoje odzwierciedlenie w edukacji – czołowe programy studiów z zakresu UX/UI, w tym te na uczelniach takich jak Akademia Leona Koźmińskiego, włączają moduły poświęcone wykorzystaniu AI w projektowaniu, a narzędzia takie jak Figma integrują coraz więcej funkcji opartych na AI.

Równie głęboka, jeśli nie bardziej spektakularna, jest rewolucja w projektowaniu graficznym i sztukach wizualnych. Pojawienie się generatywnych modeli dyfuzyjnych, takich jak Midjourney, DALL-E czy Adobe Firefly, zmieniło zasady gry. Narzędzia te nie służą już tylko do retuszu czy edycji; stały się partnerami w procesie ideacji. Projektanci używają ich do błyskawicznego tworzenia moodboardów, eksplorowania setek wariantów koncepcyjnych w ciągu minut i generowania unikalnych zasobów graficznych, od ilustracji po skomplikowane tekstury. Zastosowania komercyjne tej technologii są już faktem, czego przykładem może być kampania Nutelli, w ramach której AI wygenerowała miliony unikalnych etykiet dla produktu, tworząc poczucie personalizacji na masową skalę. AI wspiera projektantów na każdym etapie: od generowania koncepcji logo, przez dobieranie harmonijnych palet kolorystycznych i parowanie krojów pisma, aż po automatyczne skalowanie i dostosowywanie projektów do różnych formatów.

Ta zmiana technologiczna prowadzi do fundamentalnej redefinicji roli projektanta i samego procesu twórczego. Jak argumentują autorki Converging Minds, a co potwierdzają liczne analizy, AI przekształca projektanta z wykonawcy w kuratora i dyrektora kreatywnego. Ciężar pracy przesuwa się z manualnego, czasochłonnego tworzenia na rzecz strategicznego myślenia, formułowania precyzyjnych poleceń (promptów) i krytycznej selekcji wyników generowanych przez maszynę. W tym nowym modelu AI staje się potężnym narzędziem do przełamywania impasu twórczego, podsuwając nieoczekiwane skojarzenia i estetyki, które mogą pchnąć projekt na nowe tory. Kluczowym, praktycznym wkładem książki jest dostarczenie czytelnikom „kompleksowej listy promptów”, która ma służyć jako pomost między teorią a praktyką, dając projektantom konkretne narzędzie do rozpoczęcia dialogu z maszyną. Poniższa tabela syntetyzuje tę ewolucję, ukazując, jak tradycyjne zadania projektowe są redefiniowane w ramach modelu Inteligencji Hybrydowej.

Ewolucja Ról w Procesie Projektowym

Dylematy Współtwórcy: Etyka, Własność i Dusza w Maszynie

Optymistyczna wizja synergicznej współpracy, którą roztaczają Przegalińska i Triantoro, nie jest naiwna. Autorki Converging Minds poświęcają znaczną część swojej analizy na omówienie społecznych i etycznych implikacji rewolucji AI, dotykając kwestii praw autorskich, przyszłości pracy i potencjalnych zagrożeń. Traktują te wyzwania jako nieuniknione, lecz możliwe do przezwyciężenia elementy nowego krajobrazu. Jednakże, aby w pełni zrozumieć wagę tych dylematów, konieczne jest pogłębienie dyskusji i skonfrontowanie pragmatycznego podejścia książki z bardziej fundamentalnymi obawami, które nurtują środowisko twórców.

Centralnym i najbardziej namacalnym problemem jest zagadka praw autorskich. W obecnym porządku prawnym, zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej, utwór podlega ochronie tylko wtedy, gdy jest rezultatem twórczej działalności człowieka. To stawia dzieła generowane przez AI w prawnej próżni. Słynny przypadek portretu „Edmond de Belamy”, wygenerowanego przez algorytm i sprzedanego za ponad 430 tysięcy dolarów na aukcji w Christie's, stał się symbolem tego chaosu. Kto jest autorem tego dzieła? Kolektyw artystyczny, który napisał i trenował algorytm? Sam algorytm? A może nikt, co oznaczałoby, że dzieło należy do domeny publicznej? Te pytania nie są teoretyczne – bezpośrednio wpływają na zdolność projektantów do komercyjnego wykorzystywania i ochrony swojej pracy, gdy w jej powstaniu brała udział sztuczna inteligencja.

Za kwestiami prawnymi kryje się jednak głębsza, filozoficzna obawa o dewaluację ludzkiej kreatywności. Krytycy argumentują, że masowa produkcja estetycznie zadowalających obrazów przez AI prowadzi do „utraty człowieczeństwa w sztuce” i „komodyfikacji ludzkiej kreatywności”. Wartość dzieła, w tym ujęciu, nie leży jedynie w jego finalnym wyglądzie, ale w procesie jego powstawania – w latach nauki, w mistrzostwie rzemiosła, w emocjonalnym zaangażowaniu i unikalnej wizji twórcy. Gdy maszyna może w kilka sekund wygenerować coś, na co człowiek pracowałby tygodniami, pojawia się ryzyko, że sama umiejętność i wysiłek zostaną zdewaluowane. Ten lęk dotyka samej istoty tożsamości zawodowej projektanta, opartej na unikalnym talencie i wypracowanych kompetencjach.

Kolejnym poważnym zagrożeniem, które stanowi bezpośrednie wyzwanie dla optymistycznej wizji Converging Minds, jest ryzyko homogenizacji estetycznej. Modele generatywne uczą się na podstawie gigantycznych zbiorów danych, które stanowią korpus istniejącej ludzkiej kultury wizualnej. W rezultacie mają tendencję do reprodukowania i rekombinowania dominujących stylów i wzorców, co może prowadzić do unifikacji i globalnego uśrednienia estetyki. Jak zauważają badacze, pozostawione same sobie, systemy AI mają tendencję do tworzenia rzeczy jednorodnych, będących średnią arytmetyczną wcześniejszych projektów, podczas gdy ludzka kreatywność zawsze dąży do nowości i odmienności. Paradoksalnie, narzędzie mające poszerzać horyzonty twórcze może w rzeczywistości prowadzić do zubożenia wizualnej różnorodności, promując bezpieczne, algorytmicznie zoptymalizowane, ale pozbawione oryginalności rozwiązania.

Wreszcie, praca projektanta w erze AI nierozerwalnie wiąże się z szerszą odpowiedzialnością społeczną. Sama Aleksandra Przegalińska wielokrotnie ostrzegała przed realnym zagrożeniem, jakim są dezinformacja i deepfake'i. W świecie, w którym coraz trudniej odróżnić prawdę od fikcji, a syntetyczne media mogą być używane do manipulacji na masową skalę, projektanci stają się strażnikami autentyczności. Każdy wygenerowany obraz, każda zaprojektowana interakcja musi być rozpatrywana w kontekście potencjalnego wpływu na zaufanie społeczne i percepcję rzeczywistości.

Te dylematy ujawniają, że debata na temat AI w branżach kreatywnych jest w istocie starciem dwóch filozofii. Z jednej strony mamy romantyczną wizję twórczości jako aktu singularnego, ludzkiego geniuszu, wyrazu unikalnej osobowości i przeżyć. Z drugiej – komputacyjną definicję kreatywności jako procesu nowatorskiej rekombinacji istniejących elementów, statystycznego przetwarzania wzorców na niespotykaną dotąd skalę. Prawne spory o prawa autorskie i ekonomiczne lęki o miejsca pracy są jedynie symptomami tego głębszego, kulturowego konfliktu. Książka Converging Minds, promując ideę „współpracy”, próbuje zbudować most między tymi dwoma światami. Jednakże, aby projektanci mogli w pełni zaadaptować się do nowej ery, muszą nie tylko opanować nowe narzędzia, ale również świadomie zrewidować własną filozofię tworzenia – być może przechodząc od modelu samotnego wynalazcy do roli kuratora, dyrygenta i etycznego nawigatora w dialogu z maszyną.

Człowiek-Jednorożec: Portret Projektanta Przyszłości

W odpowiedzi na złożone wyzwania technologiczne i etyczne, Przegalińska i Triantoro wprowadzają jedną z najbardziej sugestywnych metafor w swojej książce: koncepcję „człowieka-jednorożca” (human unicorn). To nie jest fantastyczna postać, lecz archetyp profesjonalisty przyszłości – jednostki, która potrafi nie tylko przetrwać, ale i rozkwitnąć w nowym ekosystemie, skutecznie współpracując ze sztuczną inteligencją. „Jednorożec” to projektant, który zdołał „okiełznać moc sztucznej inteligencji, pozostając jednocześnie prawdziwie ludzkim”. Analiza tego archetypu pozwala zarysować portret kompetencji, które będą decydować o wartości i sukcesie w nadchodzącej dekadzie.

Nowy, niezbędny zestaw umiejętności wykracza daleko poza techniczną biegłość w obsłudze oprogramowania czy nawet zaawansowaną inżynierię promptów. Paradoksalnie, w świecie zdominowanym przez maszyny, najcenniejsze stają się kompetencje unikalnie ludzkie, które uzupełniają, a nie konkurują z możliwościami AI. Należą do nich przede wszystkim:

• Myślenie krytyczne i osąd etyczny: W sytuacji, gdy AI może wygenerować nieskończoną liczbę rozwiązań, kluczową umiejętnością staje się zdolność do ich oceny. Projektant przyszłości musi potrafić analizować wyniki pod kątem ukrytych uprzedzeń (biasów) w danych treningowych, przewidywać niezamierzone konsekwencje społeczne i podejmować decyzje zgodne z zasadami etyki i odpowiedzialności. Nie chodzi już tylko o to, „czy możemy to zrobić?”, ale „czy powinniśmy?”.

• Dyrektoriat kreatywny i kuratorstwo: Rola projektanta ewoluuje od bezpośredniego wykonawcy do stratega i wizjonera. Zamiast manualnie tworzyć każdy element, „jednorożec” będzie definiował problem, wyznaczał kierunek artystyczny i prowadził dialog z AI, a następnie selekcjonował, łączył i udoskonalał najlepsze z wygenerowanych propozycji w spójną, wartościową całość. To praca dyrygenta, a nie pojedynczego instrumentalisty.

• Empatia i głębokie zrozumienie człowieka: To ostatni bastion ludzkiej przewagi. AI, mimo zdolności do analizy sentymentu, nie posiada autentycznych emocji, doświadczeń życiowych ani intuicyjnego rozumienia niuansów kulturowych. Dlatego zdolność do głębokiej empatii, prowadzenia badań jakościowych i projektowania w oparciu o autentyczne potrzeby i motywacje ludzkie staje się nie tyle atutem, co fundamentem wartości projektanta.

Wizja ta wpisuje się w szersze prognozy dotyczące przyszłości pracy, które konsekwentnie podkreślają, że AI nie doprowadzi do masowego bezrobocia, lecz do głębokiej transformacji ról zawodowych. Automatyzacji ulegną przede wszystkim zadania rutynowe i powtarzalne, co uwolni czas i zasoby poznawcze projektantów, pozwalając im skupić się na wyzwaniach wyższego rzędu: strategii, innowacji i budowaniu relacji. Proces ten nieuchronnie będzie wymagał od całej branży kreatywnej zaangażowania w szeroko zakrojony proces podnoszenia i zmiany kwalifikacji (reskilling).

W istocie, „człowiek-jednorożec” to ponowne odkrycie projektanta jako humanisty w świecie zdominowanym przez technokrację. Jego najcenniejszą kompetencją nie jest techniczne mistrzostwo w posługiwaniu się AI, lecz filozoficzna mądrość i etyczna odwaga, by czynić to w sposób odpowiedzialny. Wymagane umiejętności – myślenie krytyczne, empatia, negocjacje, rozumienie systemów społecznych – to domena klasycznych nauk humanistycznych, a nie tylko dyscyplin ścisłych. Największe ryzyka związane z AI, takie jak uprzedzenia, dezinformacja czy utrata autentyczności , mają charakter etyczny i społeczny. W konsekwencji, nadrzędną rolą projektanta w przyszłości nie będzie tworzenie obrazów szybciej niż maszyna, lecz pełnienie funkcji jej etycznego i strategicznego sumienia. To projektant jest tym kluczowym „człowiekiem w pętli”, który dostarcza kontekstu, wartości i osądu, których system algorytmiczny jest z natury pozbawiony. Płynie stąd radykalny wniosek: edukacja projektowa musi przejść transformację. Powinna w mniejszym stopniu koncentrować się na nauce konkretnego oprogramowania, które dezaktualizuje się w zawrotnym tempie, a w znacznie większym na filozofii, etyce, teorii krytycznej i komunikacji. To właśnie te dyscypliny dostarczają narzędzi niezbędnych do kierowania i ograniczania potężnych, nowych systemów. „Człowiek-jednorożec” to ostateczna forma specjalisty od interakcji człowiek-komputer, mistrzowsko poruszającego się na styku ludzkości i maszyny.

Konkluzja: Manifest, Mapa czy Memento Mori?

Podróż przez gęsty, intelektualny krajobraz Converging Minds pozostawia czytelnika z poczuciem uczestnictwa w rozmowie o fundamentalnym znaczeniu dla przyszłości nie tylko projektowania, ale i wszelkiej pracy twórczej. Aleksandra Przegalińska i Tamilla Triantoro, z akademicką precyzją i humanistyczną wrażliwością, kreślą wizję synergii, w której zbieżność ludzkich i maszynowych umysłów ma szansę stać się katalizatorem nowej, potężniejszej formy kreatywności. Jak jednak ocenić ostateczny wkład tej ważnej publikacji? Czym jest ona dla projektanta stojącego na rozdrożu?

Z pewnością jest to manifest. Autorki z odwagą i przekonaniem formułują optymistyczną, spójną wizję przyszłości, która może służyć jako intelektualny i moralny kompas dla tych, którzy chcą aktywnie kształtować nadchodzące zmiany, a nie biernie im ulegać. To wezwanie do porzucenia lęku i przyjęcia postawy świadomego, krytycznego zaangażowania, które może zainspirować i zjednoczyć branżę wokół pozytywnego programu działania.

Jednocześnie książka pełni funkcję mapy. Dostarczając konkretnych ram teoretycznych, takich jak model Inteligencji Hybrydowej, oraz praktycznych narzędzi, w tym przykładowych promptów, autorki wyposażają czytelnika w instrumenty nawigacyjne niezbędne do poruszania się po nieznanym terytorium. Dla pragmatycznego projektanta, szukającego konkretnych wskazówek, jak zintegrować AI ze swoim warsztatem, Converging Minds oferuje bezcenny przewodnik po pierwszych krokach w nowej rzeczywistości.

Nie można jednak oprzeć się wrażeniu, że dzieło to, być może wbrew intencjom autorek, jest również rodzajem memento mori. Skrupulatnie analizując dylematy etyczne, prawne i filozoficzne, książka nieustannie przypomina o tym, co możemy stracić, jeśli proces integracji z AI wymknie się spod kontroli: autentyczność, rzemiosło, głębię ludzkiego połączenia. Każdy opisany potencjał niesie ze sobą cień ryzyka, a każda obietnica synergii jest obarczona warunkiem niezwykłej rozwagi i mądrości.

Ostatecznie, Converging Minds jest wszystkim po trochu: manifestem dla optymistów, mapą dla pragmatyków i ostrzeżeniem dla przezornych. Nie oferuje prostych odpowiedzi, ponieważ w tak złożonej materii proste odpowiedzi nie istnieją. Największą wartością książki Przegalińskiej i Triantoro jest to, że nie zwalnia ona projektantów z odpowiedzialności, lecz im ją uświadamia. Przyszłość, którą opisują, nie jest z góry zdeterminowana przez technologiczny imperatyw. To przyszłość, która musi zostać świadomie i etycznie zaprojektowana. A ciężar tego zadania spoczywa na barkach tych, którzy stoją na pierwszej linii frontu tej rewolucji – na społeczności projektantów. To oni, uzbrojeni w wiedzę i ramy myślowe dostarczone przez tę książkę, muszą zdecydować, czy zbiegające się umysły ludzi i maszyn stworzą świat bardziej kreatywny i ludzki, czy też doprowadzą do rozbieżności, w której zatracimy to, co w naszej twórczości najcenniejsze.

Cytowane prace

1. Shades of Intelligence: 83% of creatives are already using machine learning tools – is now the time to get on side with AI? - It's Nice That, https://www.itsnicethat.com/features/shades-of-intelligence-insights-launch-creative-industry-ai-151123 2. „What Could AI do for Women and Vice-Versa!” — 3 Future Lessons I Learned from Aleksandra Przegalińska - Medium, https://medium.com/@girlsfutureready/what-could-ai-do-for-women-and-vice-versa-81c648279274 3. Balancing Human Ingenuity and AI with a Graphic Design Degree - Shawnee State University, https://www.shawnee.edu/blog/balancing-human-ingenuity-and-ai-with-graphic-design-degree 4. Generative AI and the Creative Industry: Finding Balance Between ..., https://medium.com/@fdonelli/generative-ai-and-the-creative-industry-finding-balance-between-apologists-and-critics-686f449862fc 5. We Asked 113 Creatives Their Opinion on the Impact of AI, https://www.enginecreative.co.uk/blog/artificial-intelligence-in-the-creative-industry/ 6. Full article: AI and work in the creative industries: digital continuity or discontinuity?, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17510694.2024.2421135 7. Converging Minds: The Creative Potential of Collaborative AI (Hardcover) | Harvard Book Store, https://www.harvard.com/book/9781032626871 8. Converging Minds - AI Books, https://aibooks.pl/produkt/converging-minds/?lang=en 9. Converging Minds: The Creative Potential of Collaborative AI – A book on Human-AI collaboration by Aleksandra Przegalińska and Tamilla Triantoro | Kozminski University - Akademia Leona Koźmińskiego, https://www.kozminski.edu.pl/en/news/converging-minds-creative-potential-collaborative-ai-book-human-ai-collaboration-aleksandra-przegalinska-and-tamilla-triantoro 10. Aleksandra Przegalińska - Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Aleksandra_Przegali%C5%84ska 11. An interview with Aleksandra Przegalińska, AI Expert and Futurologist, Koźmiński University, https://www.radial.com/eur/an-interview-with-aleksandra-przegalinska-ai-expert 12. Aleksandra Przegalińska - Unsound, https://www.unsound.pl/en/archive/en/dp-authentic/artists/aleksandra-przegalinska.html 13. Aleksandra Przegalińska - Women In Tech Summit, https://womenintechsummit.pl/speaker/2454/aleksandra-przegalinska 14. Aleksandra Przegalinska - Center for Labor and a Just Economy, https://clje.law.harvard.edu/team/aleksandra-przegalinska/ 15. Aleksandra Przegalińska - Digital Cultures, https://digitalcultures.pl/en/speakers/aleksandra-przegalinska 16. AI Creative Challenge - Thank You!, https://aicreativechallenge.com/ 17. Why we fear AI, from a PhD in philosophy of artificial intelligence | Aleksandra Przegalińska, https://www.youtube.com/watch?v=WRarYsXsyTo 18. Converging Minds; The Creative Potential of Collaborative AI - OAPEN Library, https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/90866/1/9781032656618_10.1201_9781032656618-2.pdf 19. Converging Minds: The Creative Potential of Collaborative AI | Request PDF, https://www.researchgate.net/publication/380192206_Converging_Minds_The_Creative_Potential_of_Collaborative_AI 20. (PDF) Hybrid Intelligence: The Future of Human-AI Collaborative ..., https://www.researchgate.net/publication/391629259_Hybrid_Intelligence_The_Future_of_Human-AI_Collaborative_Creativity_in_Science_and_Art 21. Why Hybrid Intelligence Is the Future of Human-AI Collaboration - Knowledge at Wharton, https://knowledge.wharton.upenn.edu/article/why-hybrid-intelligence-is-the-future-of-human-ai-collaboration/ 22. Hybrid Intelligence - An Approach towards the Symbiosis of Artificial and Human Creativity and Interaction in the Design and Innovation Process in SMEs - AHFE Open Access, https://openaccess.cms-conferences.org/publications/book/978-1-964867-01-4/article/978-1-964867-01-4_3 23. Hybrid Intelligence. Main concepts and application scenarios - SciSpace, https://scispace.com/pdf/hybrid-intelligence-main-concepts-and-application-scenarios-jp2b2i59ww.pdf 24. (PDF) Human-AI collaboration by design - ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/380658063_Human-AI_collaboration_by_design 25. Hybrid intelligence across contexts: From conceptualisation to empirical evidence, https://think.taylorandfrancis.com/special_issues/hybrid-intelligence-across-contexts-from-conceptualisation-to-empirical-evidence/ 26. The future of work is Hybrid Intelligence: How Artificial Intelligence and Human Intelligence support each other | CQ Net, https://www.ckju.net/en/blog/future-work-hybrid-intelligence-how-artificial-intelligence-and-human-intelligence-support-each-other/59482 27. (PDF) Human-AI Co-Creation: A Framework for Collaborative ..., https://www.researchgate.net/publication/393983160_Human-AI_Co-Creation_A_Framework_for_Collaborative_Design_in_Intelligent_Systems 28. Next-Gen UX/UI Design: Leveraging AI for Personalized User Experiences, https://www.zekagraphic.com/next-gen-ux-ui-design-leveraging-ai-for-personalized-user-experiences/ 29. Use of AI in UX/UI Design [5 Case Studies] [2025] - DigitalDefynd, https://digitaldefynd.com/IQ/impact-of-artificial-intelligence-on-ux-ui-design/ 30. AI-Powered UX/UI Design: A Breakthrough in Modern App Design - SitePoint, https://www.sitepoint.com/ai-powered-ux-ui-design/ 31. Kurs UXUI Designer Full Stack AI based by AkademiaUXUI®, https://kursuxuidesigner.pl/ 32. Intelligent Creativity: How AI Influences UX/UI Design - Isource Marketing, https://isource.agency/en/2025/07/18/intelligent-creativity-how-ai-influences-ux-ui-design/ 33. Projektant UX - User Experience Design z wykorzystaniem AI, Studia podyplomowe - Uniwersytet Dolnośląski DSW Wrocław, https://www.dsw.edu.pl/studia-i-szkolenia/studia-podyplomowe/kierunki/projektant-ux-user-experience-design-z-wykorzystaniem-ai 34. User Experience Design – projektowanie doświadczeń cyfrowych - studia podyplomowe online I Akademia Leona Koźmińskiego Warszawa, https://www.kozminski.edu.pl/pl/oferta-edukacyjna/studia-podyplomowe/user-experience-design-projektowanie-doswiadczen-cyfrowych-online 35. User Experience Design/Product Design - Uniwersytet SWPS, https://swps.pl/oferta/online/podyplomowe/informatyka-nowe-technologie/user-experience-design 36. 10 oszałamiających przykładów sztuki generowanej przez AI - ClickUp, https://clickup.com/pl/blog/202822/przyklady-sztuki-ai 37. AI w projektowaniu graficznym | Midjourney i Leonardo AI w akcji - Cognity, https://www.cognity.pl/ai-w-projektowaniu-graficznym-midjourney-leonardo-ai 38. Generator grafiki AI - Przykłady i 16 ciekawych graficznych zastosowań AI, https://adrianpredkiewicz.pl/generator-grafiki-ai-przyklady-i-16-ciekawych-graficznych-zastosowan-ai/ 39. Sztuczna inteligencja dla grafików: Trzy główne zalety — Adobe Firefly, https://www.adobe.com/pl/products/firefly/discover/ai-for-graphic-designers.html 40. AI in Graphic Design: What is it & How Does it Affect Designers? - Creatopy, https://www.creatopy.com/blog/ai-in-graphic-design/ 41. Zastosowanie sztucznej inteligencji w projektowaniu graficznym - Uidea, https://www.uidea.pl/zastosowanie-sztucznej-inteligencji-w-projektowaniu-graficznym/ 42. AI w projektowaniu graficznym. Ewolucja współpracy projektanta i klienta | RobimyLogo.pl, https://robimylogo.pl/ai-w-projektowaniu-graficznym-ewolucja-wsp%C3%B3%C5%82pracy-projektanta-i-klienta 43. Human-AI Collaboration in Writing: A Multidimensional Framework for Creative and Intellectual Authorship - Digital Commons@Lindenwood University, https://digitalcommons.lindenwood.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1727&context=faculty-research-papers 44. Human-AI Collaboration in Creative Design: Evaluating Cognitive Synergy - International Journal of Social Impact, https://ijsi.in/wp-content/uploads/2025/07/18.02.014.20251003.pdf 45. Converging Minds: The Creative Potential of Collaborative AI by Aleksandra Przeg - eBay, https://www.ebay.com/itm/365771181844 46. Converging Minds by Aleksandra Przegalińska - Goodreads, https://www.goodreads.com/book/show/202913017-converging-minds 47. Obrazy generowane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Status prawnoautorski, https://www.profinfo.pl/sklep/obrazy-generowane-z-wykorzystaniem-sztucznej-inteligencji,635680.html 48. SZTUCZNA INTELIGENCJA W SZTUCE. AL JAKO NARZĘDZIE ARTYSTY CZY SAMODZIELNY TWÓRCA?, http://kpsw.edu.pl/pobierz/Rocznik_naukowy_19_25_02-121-133.pdf 49. 50 arguments against the use of AI in creative fields - AOKIstudio, https://aokistudio.com/50-arguments-against-the-use-of-ai-in-creative-fields.html 50. Human-AI Collaboration Can Unlock New Frontiers in Creativity, https://hcii.cmu.edu/news/human-ai-creativity-tools 51. Interview with Aleksandra Przegalinska - YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=nMfDSzn4Z2I 52. Generatywna Sztuczna Inteligencja - jak rewolucjonizuje kreatywność - BUZZcenter, https://buzzcenter.pl/generatywna-sztuczna-inteligencja-jak-rewolucjonizuje-kreatywnosc/ 53. “UX/UI Design in the Era of AI: Adapting to the New Normal | by Razieh Mehdizadeh | Medium, https://medium.com/@razi.mehdizade/ux-ui-design-in-the-era-of-ai-adapting-to-the-new-normal-641966ce07d8 54. Designing the Future: A Case Study on Human-AI Co-Innovation, https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=132283 55. Unleashing the Power of Hybrid Intelligence: The Marriage of AI and Human Capabilities in Strategic Decision-Making - EIM - European Institute of Management, https://www.eim.education/unleashing-the-power-of-hybrid-intelligence-the-marriage-of-ai-and-human-capabilities-in-strategic-decision-making/